PrecedentCoin: Blockchain Giải quyết Tranh chấp

Một dự án Blockchain 3.0 khác chỉ tập trung vào việc sử dụng Blockchain để giải quyết tranh chấp hiệu quả hơn. Precedent (tiền lệ) là một khái niệm như “Toà án của nhân dân” hoặc chương trình “Thẩm phán Judy”[1] trên Blockchain.

Cho đến nay, không có cách nào để tận dụng lợi thế của một kho lưu trữ tập trung của các tiền lệ được sử dụng để giải quyết các tranh chấp, do đó Precedent đang phát triển một khái niệm, khuôn khổ, altcoin và cộng đồng để thực hiện một tổ chức thủ tục pháp lý phân cấp tự trị (như mô tả chi tiết trong The Precedent Protocol Whitepaper“.

“Hệ thống pháp luật phi tập trung phân tán” của Precedent cho phép người dùng cá nhân chọn hệ thống pháp lý và các tính năng mà họ thích, nhấn mạnh đến chủ đề đang diễn ra của tình trạng cá nhân hóa hệ thống quản lý và pháp luật được cho phép trên Blockchain. Cộng đồng giải quyết tranh chấp/vấn đề pháp lý Precedent được khuyến khích phát triển với đồng tiền của cộng đồng, PrecedentCoin hoặc nomos.

Cũng giống như cách mà một cộng đồng phân quyền của các thợ đào vẫn duy trì Bitcoin Blockchain bằng cách kiểm tra, xác nhận và ghi lại các giao dịch mới, các thợ đào Precedent của cộng đồng Precent cũng nhập các tranh chấp mới, giải quyết các tranh chấp và các tiền lệ lên Blockchain giải quyết tranh chấp (các mục Blockchain là những liên kết đến nội dung lưu trữ off-chain (ngoài chuỗi) an toàn với chi tiết các tranh chấp/tiền lệ trước đó). Precedent chạy như một lớp phủ siêu giao thức Blockchain (cấu trúc như Counterparty).

Proof of precedent (Bằng chứng tiền lệ) được xem là một phần của cơ chế đồng thuận của hệ thống (tương tự như bằng chứng công việc PoW hay bằng chứng cổ phần PoS trong khai thác Bitcoin). Hệ thống Precedent hoàn toàn ngang hàng; người sử dụng chỉ ra những gì có nghĩa cho một tranh chấp là hợp lý (thích hợp hoặc phù hợp để xét xử), và họ có thể phân tách giao thức nếu các tiêu chuẩn mới được coi là thích hợp hơn.

Altcoin được token hóa, Precedentcoin hoặc nomos, được sử dụng cho các chức năng kinh tế cộng đồng như trả tiền để đưa tranh chấp vào mạng lưới và thưởng cho các “thợ đào” cho các nhiệm vụ giải quyết tranh chấp của cộng đồng (khái niệm giống như các “bồi thẩm đoàn” hoặc “người giải quyết tranh chấp công dân” của cộng đồng).

Cần lưu ý rằng, như dự án chỉ ra trong Whitepaper, “Giao thức Precedent liên quan chặt chẽ đến tính hợp lý của tranh chấp đang được đề cập đến và hoàn toàn bất khả tri về tính công bằng hoặc thích đáng của kết quả”. Do đó, có nguy cơ tiềm ẩn cho sự lạm dụng, dưới hình thức mua hoặc cùng nhau đạt được một quyết định kỳ lạ hoặc không công bằng theo sự đồng thuận. Dự án nhằm mục đích chỉ quyết định tính hợp lý của một tranh chấp – theo quan điểm của pháp luật, chứ không phải là quan điểm của sự thật.

Liquid Democracy và Các cuộc bầu cử lấy mẫu ngẫu nhiên

Các nỗ lực quản trị Blockchain hiệu quả khác tập trung trực tiếp hơn vào việc phát triển các hệ thống để làm cho nền dân chủ trở nên hiệu quả hơn. Trong mô hình của một DAS (Xã hội phân cấp tự trị), có thể cần thiết lập các nguyên tắc tiêu chuẩn cho hệ thống quản lý phân quyền dựa trên sự đồng thuận, và các hệ thống bầu cử phân quyền như BitCongress cung cấp.

Các dự án khác tập trung vào các ý tưởng khác như dân chủ đại biểu, một hình thức kiểm soát dân chủ nơi quyền biểu quyết được trao cho các đại biểu, trái ngược với các đại diện (như nhiều mô hình quốc hội và nghị viện ngày nay). Một dự án như vậy là Liquid Democracy, cung cấp phần mềm nguồn mở để tạo điều kiện phát triển đề xuất và ra quyết định.

Trong Hệ thống Liquid Democracy, một thành viên của đảng có thể chỉ định một sự bỏ phiếu ủy quyền cho bất kỳ thành viên nào khác, qua đó chỉ định một đại biểu cá nhân thay vì bỏ phiếu cho một đại diện. Một thành viên có thể bỏ phiếu cho một thành viên khác cho tất cả các vấn đề, cho một khu vực chính sách cụ thể, hoặc chỉ cho một quyết định cụ thể trong một khoảng thời gian.

Phiếu bầu đó có thể được huỷ bỏ bất cứ lúc nào. Theo hệ thống này, một người có thể trở thành một đại biểu cho nhiều thành viên trong một chính thể rất nhanh chóng, và sẽ nắm giữ quyền lực chính trị một cách bình thường dành cho các đại diện được bầu. Nhưng, một người có thể nhanh chóng mất quyền lực này. Đây là “tính lỏng” (Liquid) trong Liquid Democracy, một quá trình có thể được gọi là “ủy nhiệm chuyển đổi”. Nếu ai đó được tôn trọng như một chuyên gia đáng tin cậy trong một khu vực cụ thể, anh ta có thể có được phiếu bầu của thành viên.

Kết quả là, mọi người trong nền tảng Liquid Democracy là một nhà chính trị tiềm năng. Rõ ràng có nhiều vấn đề tiềm ẩn với nền tảng Liquid Democracy như đã được nêu ra. Một mối quan ngại là sự ổn định và liên tục theo thời gian, có thể được giải quyết với cơ chế danh tiếng của nhân tố, có thể xác nhận rộng rãi và có thể chuyển nhượng nếu được lưu trữ trong một Blockchain có thể truy cập.

Ý tưởng về việc ra quyết định được ủy quyền, hỗ trợ và thực hiện trong các khuôn khổ dựa trên Blockchain có thể có tính áp dụng rộng rãi ngoài phạm vi bầu cử chính trị và hoạch định chính sách. Ví dụ, sức khoẻ là một lĩnh vực khác mà việc tuyên truyền, tư vấn và ra quyết định thường được ủy quyền và theo dõi không sát sao, với gần như không có trách nhiệm giải trình. Công nghệ Blockchain tạo cơ hội cho trách nhiệm giải trình và theo dõi cao hơn đối với sự ủy thác như vậy.

Ví dụ, các sắc thái sinh học của việc ra quyết định y khoa được ủy quyền được đưa ra rõ ràng trong cuốn Quyết định cho người khác (Deciding for Others), bởi Allen Buchanan, có thể được thực hiện trong cơ cấu Liquid Democracy. Điều này có thể cải thiện việc đưa ra quyết định liên quan đến chăm sóc sức khoẻ và cho phép một hệ thống ủng hộ được phân quyền, vì nhiều người không có cố vấn thông tin đầy đủ trên tay để hành động nhân danh họ. Trong tương lai xa hơn, các công nghệ văn hoá như Blockchain có thể trở thành một cơ chế để áp dụng đạo đức.

Liquid Democracy cũng là một nền tảng phát triển đề xuất. Bất kỳ thành viên nào cũng có thể đề xuất một ý tưởng mới. Nếu đủ các thành viên khác ủng hộ đề xuất, nó sẽ chuyển sang một giai đoạn thảo luận, tại thời điểm đó nó có thể được sửa đổi và các lựa chọn thay thế được đưa ra.

Trong số các đề xuất được đưa ra, cái nào có đủ sự ủng hộ sẽ được đưa ra bỏ phiếu. Một cuộc bỏ phiếu được thực hiện bằng cách sử dụng phương pháp bỏ phiếu ưu đãi Schultz, đảm bảo rằng các phiếu bầu không bị chia tách bởi các đề xuất “nhân bản” giống hệt nhau (giống như vấn đề chi tiêu gấp đôi cho phiếu bầu). Tất cả điều này được phối hợp trong một nền tảng trực tuyến.

Hệ thống bỏ phiếu có thể chạy ở các mức độ minh bạch khác nhau: tiết lộ danh tánh, ẩn danh, hoặc một hệ thống hỗn hợp các bút danh/tên nặc danh được xác thực. Vấn đề chưa được giải quyết là những quyết định ràng buộc được tạo bởi hệ thống Liquid Democracy có thể như thế nào, và những cơ chế thực thi hoặc theo dõi gì có thể được bao gồm trong phần mềm. Có lẽ ban đầu, Liquid Democracy có thể phục vụ như một công cụ trung gian để điều phối phiếu bầu và chỉ ra các kết quả định hướng.

Các ý tưởng cho một ứng dụng dân chủ hóa hơn đã được đề xuất trong nhiều năm, nhưng chỉ đến bây giờ với Internet và sự ra đời của các hệ thống như công nghệ Blockchain mà các loại cơ chế ra quyết định phức tạp và năng động mới trở nên khả thi để thực hiện trong các phạm vi thực tế.

Ví dụ, ý tưởng về dân chủ đại biểu dưới hình thức bỏ phiếu chuyển đổi ban đầu được đề xuất bởi Lewis Carroll (tác giả của Alice in Wonderland) trong cuốn sách Những Nguyên tắc Đại diện của Quốc hội (The Principles of Parliamentary Representation).

Các cuộc bầu cử lấy mẫu ngẫu nhiên

Ngoài việc dân chủ đại diện, một ý tưởng khác có thể được thực hiện với quản trị Blockchain là các cuộc bầu cử ngẫu nhiên. Trong các cuộc bầu cử lấy mẫu ngẫu nhiên, các cử tri được chọn ngẫu nhiên được nhận lá phiếu bằng thư và được dẫn tới một trang web bầu cử có các bài tranh luận về ứng cử viên và tuyên bố của các nhà hoạt động.

Theo nhà mật mã David Chaum, ý tưởng là (như lý tưởng của một cuộc thăm dò ý kiến) cử tri được chọn mẫu ngẫu nhiên sẽ có tính đại diện nhiều hơn (hoặc ít nhất cũng có thể có cử tri dưới quyền) và giúp cử tri có nhiều thời gian hơn để cân nhắc các vấn đề riêng tư tại nhà, tìm kiếm nguồn lực cho việc ra quyết định hơn là bị ảnh hưởng bởi những quảng cáo. Công nghệ Blockchain có thể là một phương tiện để thực hiện các cuộc bầu cử lấy mẫu ngẫu nhiên trong một quy mô lớn, đáng tin cậy, theo cách ẩn danh.

Futarchy: Dân chủ hai bước với Phiếu bầu + Thị trường dự đoán

Một khái niệm khác là futarchy (tương lai), một quá trình hai cấp mà theo đó các cá nhân bỏ phiếu đầu tiên về các kết quả nói chung (như “tăng GDP”), và thứ hai, bỏ phiếu về các đề xuất cụ thể để đạt được những kết quả này. Bước đầu tiên sẽ được tiến hành theo các quy trình bỏ phiếu thường lệ, bước thứ hai thông qua các thị trường dự đoán. Việc bỏ phiếu dự đoán thị trường có thể là bởi các đồng tiền điện tử khác nhau (EconomicVotingCoin hay EnvironmentalPolicyVotingCoin) hoặc các token thuộc về kinh tế quan trọng khác. Dự đoán thị trường bỏ phiếu là đầu tư/đầu cơ, đặt cược vào một hoặc một bên còn lại của một đề xuất, đặt cược vào đề xuất mà bạn muốn giành chiến thắng.

Ví dụ, bạn có thể mua “đầu tư vào hợp đồng công nghệ sinh học mới” vì bạn nghĩ đó là phương tiện tốt nhất để đạt được mục tiêu “tăng trưởng GDP”, trái ngược với các hợp đồng khác như “đầu tư vào hợp đồng nông nghiệp tự động”. Cũng như các cuộc bầu cử lấy mẫu ngẫu nhiên, công nghệ Blockchain có thể thực hiện hiệu quả hơn khái niệm futarchy theo cách cực kỳ quy mô (phân cấp, đáng tin cậy, được ghi lại, ẩn danh). Khái niệm futarchy được mô tả như là “bỏ phiếu cho các giá trị, đặt cược vào niềm tin”, một ý tưởng ban đầu được đề xuất bởi nhà kinh tế học Robin Hanson, và được giải thích trong bối cảnh Blockchain bởi người sáng lập dự án Ethereum – Vitalik Buterin.

Đây là một ví dụ tinh túy về sức mạnh biến đổi tiềm tàng của công nghệ Blockchain. Có khả năng là các mô hình bầu cử và đặc quyền ưu tiên (như cơ cấu bỏ phiếu hai cấp của futarchy sử dụng công nghệ Blockchain) có thể trở thành một qui tắc và tính năng hay cơ chế phổ biến rộng rãi cho tất cả các quyết định phức tạp của con người.

Một ảnh hưởng của điều này có thể là một mức độ hoàn toàn mới của hoạt động phối hợp của con người, với độ phức tạp được khuếch đại hơn nhiều lần so với hiện nay. Tất nhiên, bất kỳ cấu trúc quản trị mới nào bao gồm cả futarchy cũng có nhiều chỗ để lạm dụng, và các cơ chế để hạn chế sự ép buộc và công khai kết quả xâm nhập được kết hợp ở một mức độ nào đó, nhưng cần phải được cải tiến theo các mô hình mạnh mẽ hơn.

Đối với sự đồng thuận dựa trên thỏa thuận, đăng ký các giao dịch Blockchain, là cần thiết, có thể có ít nhất hai mô hình, và có thể nhiều hơn nữa trong tương lai. Cơ chế đồng thuận đầu tiên là hoạt động khai thác: với sự hỗ trợ của phần mềm, người kiểm tra, xác nhận và đăng ký các giao dịch. Cơ chế đồng thuận thứ hai là các thị trường dự đoán.

Một sự kiện có thể được giả định là đúng, nếu có đủ những người độc lập không liên quan đến nhau bình chọn rằng đó là đúng trong một thị trường dự đoán. Truthcoin là một thị trường dự đoán dựa trên Blockchain, không tín nhiệm, ngang hàng với hy vọng giải quyết được một số vấn đề với các thị trường dự đoán truyền thống, như sự thiên vị trong các cử tri, và tích hợp các khái niệm thị trường dự đoán với đồng tiền thưởng và cấu trúc hồ sơ công khai của Bitcoin.

Thậm chí xa hơn, Truthcoin nhằm mục đích cung cấp một dịch vụ tiên tri dự đoán không tín nhiệm, đăng ký những gì có thể là các sự kiện có liên quan của hồ sơ trong Blockchain. Một số ví dụ về “các mục thông tin” được quan tâm sẽ là lãi suất hiện tại, nhiệt độ cao hàng ngày, giá cao – thấp và khối lượng giao dịch hàng ngày của tiền điện tử.

Đối với các hoạt động hợp đồng thông minh dựa trên Blockchain, các hệ quản trị cơ sở dữ liệu độc lập cung cấp thông tin là một thành phần quan trọng trong chuỗi giá trị. Ví dụ, thế chấp nhà dựa vào Blockchain có thể có một số ngày đặt lại lãi suất nhất định trong tương lai, mà có thể được thực hiện tự động khi có nguồn thông tin đáng tin cậy trong tương lai, chẳng hạn như đăng ký trong một Blockchain bởi một hệ quản trị cơ sở dữ liệu có uy tín có uy tín, như Truthcoin.

Tác động xã hội đối với Blockchain quản trị

Một lợi ích phụ của Blockchain quản trị là nó có thể buộc các cá nhân và các xã hội phải phát triển lên một mức độ trưởng thành mới về các chủ đề, như quản trị, thẩm quyền, sự độc lập và sự tham gia được khái niệm và thực hiện như thế nào. Chúng ta không quen với quản trị là trách nhiệm cá nhân và một hệ thống ngang hàng, trái ngược lại với cái gì đó được áp đặt từ bên ngoài bởi một tổ chức tập trung xa xôi.

Chúng ta không quen với nhiều khía cạnh của công nghệ Blockchain, giống như phải sao lưu tiền của mình, nhưng chúng ta học được sự khôn ngoan hợp lý, những hành vi và khái niệm mới khi áp dụng các công nghệ mới. Chúng ta không quen với quyền lực chính trị và quyền tự trị phân quyền.

Tuy nhiên, chúng ta đã trưởng thành trong việc tiếp nhận tính năng phân cấp, phi tập trung trong các phạm vi khác. Chính quyền nổi lên tự do đã xảy ra trong các ngành công nghiệp khác như thông tin, trong đó ngành công nghiệp tin tức và xuất bản đã được phân cấp với việc viết blog và tái cơ cấu ngành công nghiệp truyền thông. Ngành giải trí cũng tương tự, với các tài sản truyền thông của công ty hiện có bên cạnh các kênh YouTube và cá nhân tải lên nội dung của riêng họ lên Web.

Chuỗi giá trị đã phát triển thành định dạng đuôi dài[2] (long-tail), và các cá nhân đã trở thành nhà định vị xu hướng và trọng tài chất lượng của riêng họ. Một kỹ năng quan trọng ở thế kỷ 21 là các cá nhân phải xem xét nội dung và tự suy nghĩ về chất lượng và giá trị của nó.

Cuộc cách mạng Bitcoin cũng tương tự xảy ra với tiền tệ, kinh tế, tài chính, và chính sách tiền tệ. Có vẻ như khó khăn hơn để bỏ qua quyền lực tập trung trong các vấn đề của chính phủ và kinh tế, trái ngược với văn hoá và thông tin, nhưng không có lý do gì để sự trưởng thành xã hội không thể phát triển tương tự trong bối cảnh này.

Chú thích

[1] Judge Judy (Thẩm phán Judy): Chương trình phổ biến kiến thức pháp luật gia đình thông qua việc tái hiện những sự kiện có thật, thuộc đài CBS, Hoa Kỳ.

[2] Đuôi dài (Long-tail) là một khái niệm nổi lên trong Internet những năm qua. Để hiểu rõ khái niệm này, hãy tưởng tượng ví dụ về một cuốn sách vừa xuất bản của một tác giả tương đối có tên tuổi. Lập tức (trong tuần đầu hoặc tháng đầu) nó sẽ bán rất chạy – đó là “phần đầu” của cuộc đời nó – song rồi tất nhiên sức bán sẽ ngày càng giảm đi – đó là “phần đuôi”.  Cái đuôi này có thể rất dài, thậm chí vô tận!

Hiện tượng này rõ rệt nhất ở các sản phẩm văn hoá như sách, nhạc, phim ảnh (DVD). Chẳng những mức cầu của các tác phẩm bán thật chạy (“hit”) là rất cao lúc ban đầu, về sau có giảm ũng không bao giờ hết hẳn, đôi khi một tác phẩm không là “hit” lúc mới ra cũng có một cái đuôi rất dài. Cụ thể, qua thời gian, tuy các “hit” không còn “ăn khách” đại trà như lúc chúng mới ra, song vẫn còn “ăn khách” đối với một nhóm nhỏ nào đó.